Modele transportowe wykorzystywane w logistyce. Jakie są?

Logistyka jest kluczowym elementem gospodarki, łączącym wszystkie sektory i umożliwiającym sprawną wymianę towarów na skalę globalną. Aby sprostać temu zadaniu, branża logistyczna wykorzystuje różne modele transportowe, które są dostosowane do konkretnych potrzeb, wymagań i warunków.

Spis treści

1. Różne modele transportowe

2. Modele transportowe w odniesieniu do transportu krajowego

3. Modele transportowe w odniesieniu do transportu międzynarodowego

4. Typy modeli transportowych

5. Modele organizacji transportu

6. Modele transportowe wykorzystywane w logistyce - Podsumowanie

W tym artykule przedstawimy:

• Jakie modele transportowe istnieją w systemie logistycznym — czym dokładnie jest model transportowy oraz jakie ma znaczenie w logistyce.

• Typy modeli transportowych — charakterystyka i wyjaśnienie poszczególnych modeli transportowych.

• Modele organizacji transportu — określenie metod oraz scharakteryzowanie modeli obecnych podczas organizacji transportu.

• Podsumowanie — przemyślenia związane z obowiązującymi modelami transportowymi

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym artykułem, który pomoże lepiej zrozumieć i wykorzystać modele transportowe w kontekście działań logistycznych.

Różne Modele Transportowe

W logistyce i spedycji można zidentyfikować kilka podstawowych modeli transportowych, które służą do przewozu towarów na różne odległości, poprzez różne środki transportu. Podstawowe modele to transport drogowy, kolejowy, morski, lotniczy oraz Intermodalny, który łączy kilka form transportu w jednym łańcuchu dostaw. Wybór modelu transportowego zależy od wielu czynników, takich jak odległość, czas, koszty, rodzaj towarów, dostępność infrastruktury transportowej, wymagania prawne i środowiskowe, a także specyfika rynku i klientów.

W poniższym filmie przedstawiono łańcuch transportowy, który jest obecny w każdym modelu transportowym. Dowiedz się, jak odpowiednio zarządzać organizacją transportu w różnych modelach transportowych.

Transport Krajowy

W ramach transportu krajowego najczęściej stosowanym modelem jest transport drogowy. Jest on elastyczny, szybki i efektywny, szczególnie na krótkie i średnie odległości, w obszarach o dobrze rozwiniętej sieci drogowej. Może być wykorzystywany do transportu praktycznie wszystkich rodzajów towarów, zarówno na etapie dystrybucji, jak i dostaw bezpośrednio do klientów. Transport kolejowy jest również istotnym modelem transportu krajowego, szczególnie dla przewozu dużych ilości towarów, takich jak surowce czy produkty przemysłowe, na długie odległości. Odbywa się on przede wszystkim za pośrednictwem określonych tras (ich istotność określana jest mianem superwęzłów), oraz węzłów pośrednich i pomocniczych. Zaprezentowane jest to na poniższej grafice.

Źródło fot.: Czechowski i in., 2022

Transport Międzynarodowy

W skali międzynarodowej praca logistyka polega na odpowiednim wykorzystaniu różnych modeli transportowych, w zależności od odległości, rodzaju towarów i wymagań rynkowych. Transport morski jest najczęściej stosowany w handlu międzynarodowym, dzięki swojej dużej pojemności, efektywności kosztowej i globalnej dostępności. Jest on idealny dla przewozu dużej ilości towarów na długie odległości, szczególnie między kontynentami. Transport lotniczy jest stosowany, gdy wymagana jest szybkość i niezawodność, mimo wyższych kosztów. Jest to preferowany model transportu dla cennych, delikatnych lub pilnych towarów. Transport Intermodalny jest coraz bardziej popularny w logistyce międzynarodowej, łącząc zalety różnych form transportu, aby zapewnić efektywną i zrównoważoną usługę przewozową.

Typy Modeli Transportowych

Modele transportowe można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów. Oto niektóre z nich:

• Na podstawie środka transportu: jak wspomniano wcześniej, można wyróżnić transport drogowy, kolejowy, morski, lotniczy oraz Intermodalny, który łączy kilka środków transportu.

• Na podstawie zakresu: transport może być krajowy lub międzynarodowy, a w skali międzynarodowej można wyróżnić transport międzykontynentalny, transkontynentalny, regionalny itd.

• Na podstawie rodzaju towarów: różne modele transportowe są bardziej lub mniej odpowiednie dla różnych rodzajów towarów. Na przykład, chłodnie są używane do transportu żywności, cysterny do transportu cieczy, kontenery do transportu generalnego ładunku itd.

• Na podstawie struktury łańcucha dostaw: modele transportowe mogą być dostosowane do różnych struktur łańcucha dostaw, takich jak hub-and-spoke (centrala i szprychy), direct-to-store (bezpośrednio do sklepu), cross-docking, itd.

• Na podstawie zrównoważenia: coraz więcej modeli transportowych jest projektowanych z uwzględnieniem kryteriów zrównoważonego rozwoju, takich jak efektywność energetyczna, emisje CO2 i uciążliwość w kontekście hałasu. W tym kontekście transport Intermodalny i kolejowy są często uznawane za bardziej zrównoważone modele transportowe.

Modele organizacji transportu

Wybór odpowiedniego modelu transportowego zależy od wielu czynników, takich jak odległość, ilość i rodzaj ładunku, dostępność infrastruktury transportowej, koszty, czas dostawy, i wiele innych. Poniżej przedstawiamy modele, które wykorzystywane są podczas organizacji transportu.

Model Promienisty (Radiacyjny)

Model promienisty jest zwykle używany, gdy wszystkie przesyłki są wysyłane z jednego centralnego punktu, zwanej centralą, do wielu różnych miejsc (lub odwrotnie - z wielu miejsc do jednej centrali). W tym modelu przewoźnicy działają jak promienie wychodzące z centrum koła. Jest to typowy model dla systemów dystrybucji (hub-and-spoke), gdzie centrala pełni rolę huba, a miejsca docelowe - rolę szprych.

Kiedy warto zastosować model promienisty?

Model promienisty, zwany również modelem centrali i szprych jest szczególnie efektywny w sytuacjach, gdy istnieje centralny punkt (hub), z którego towary są dystrybuowane do wielu miejsc docelowych, lub do którego towary są dostarczane z wielu miejsc.

Model Wahadłowy Ciągły. Na czym polega model wahadłowy?

Model wahadłowy odnosi się do sytuacji, w której transport odbywa się pomiędzy dwoma punktami w tę i z powrotem. Jest to często stosowane w transporcie miejskim (na przykład w przypadku autobusów czy pociągów), ale także w logistyce, na przykład, kiedy ciężarówki dostarczają towary z magazynu do sklepu i wracają.

Kiedy zastosować model wahadłowy ciągły?

• Stałe zapotrzebowanie na transport: Jeżeli między dwoma punktami występuje ciągłe i regularne zapotrzebowanie na przewóz towarów, model wahadłowy ciągły może zapewnić efektywny i niezawodny system transportowy.

• Krótkie dystanse: Model ten jest szczególnie efektywny na krótkich dystansach, gdzie czas podróży jest krótki i pojazdy mogą szybko wracać do punktu wyjścia.

• Zagwarantowanie ciągłości dostaw: W przypadku, gdy konieczne jest utrzymanie stałego przepływu towarów, na przykład w produkcji na żądanie (Just-In-Time), model wahadłowy ciągły może zapewnić ciągłość dostaw.

• Unikanie pustych przejazdów: Jeśli istnieje zapotrzebowanie na transport w obu kierunkach, model ten pozwala na zminimalizowanie pustych przejazdów, co zwiększa efektywność transportu.

Model Sztafetowy (Sztafeta)

Model sztafetowy jest stosowany, gdy ładunek jest przekazywany od jednego środka transportu do drugiego w trakcie podróży. Jest to typowe dla transportu Intermodalnego, gdzie ładunek może być przewożony na przykład ciężarówką, następnie pociągiem, a potem ponownie ciężarówką. Ważne jest, aby zapewnić płynne przekazywanie ładunku i synchronizację różnych środków transportu.

Model Obwodowy (Cykliczny)

Model obwodowy stosowany jest wtedy, gdy przewoźnik przemieszcza się wzdłuż ustalonej trasy (obwodu), odwiedzając na tej trasie różne punkty dostaw. Po zakończeniu obwodu cykl zaczyna się od nowa. Model ten jest często stosowany w transporcie miejskim (na przykład autobusy czy tramwaje), ale może być także używany w logistyce, na przykład w dystrybucji towarów do sieci sklepów.

Jakie modele transportu wykorzystuje się w logistyce? Podsumowanie

Podsumowując, wybór modelu transportowego w logistyce jest złożonym procesem transportowym, który wymaga uwzględnienia wielu czynników, zarówno od strony popytu, jak i podaży. Optymalny model transportowy zależy od konkretnych wymagań i warunków, a także od zdolności do elastycznego dostosowywania się do zmieniających się okoliczności rynkowych i środowiskowych. Logistyka oraz spedycja międzynarodowa są dynamicznymi dziedzinami, w których modele transportowe są nieustannie ewoluujące, w celu poprawy wydajności, efektywności kosztowej, niezawodności i zrównoważonego rozwoju.